Het is op de dag van schrijven op de kop af 10 jaar geleden dat het faillissement van Bear Stearns in de VS de opmaat vormde naar de grootste wereldwijde economische crisis sinds de jaren 30. Tien jaar later haalt iedereen weer opgelucht adem. Dat gaat zelfs zover dat Jeroen van der Veer als president-commissaris van ING weer als vanouds voorstelde om de beloning van de CEO met dubbele cijfers te verhogen. Dat voorstel is ingetrokken vanwege publieke ophef die ze allemaal zeer betreuren. Maar is de crisis wel over? De schuldvraag is 10 jaar na dato niet meer relevant. Politici zitten inmiddels in de RvC bij banken, bankiers zitten in het kabinet en de draaideur tussen toezichthouders en de onder toezicht gestelden draait weer volop. Wat wél relevant is, is de vraag of het systeem nu wel bestand is tegen een nieuwe schok. En of ‘de politiek’ wel genoeg gedaan heeft om dat zeker te stellen.
Mark Sanders
Gevoel van urgentie
“Het gevoel van urgentie voor het invoeren van de structurele veranderingen die nodig zijn om de kans op een vergelijkbare crisis in de toekomst te verkleinen lijkt sterk af te nemen.” Deze constatering van de eerste parlementaire onderzoekscommissie ‘financieel stelsel’ (de Wit 1) kan onderdeel uitmaken van het vaste format voor dit soort rapporten. Met Jolande Sap, destijds lid van de commissie, verbaasde ik me er afgelopen donderdag over hoe moeilijk het is om het rapport zelfs maar te pakken te krijgen op het internet. Nog een illustratie van hoe snel we vergeten. Op tafel lag het Financieel Dagblad met als opening “ING verhoogt beloning topman Hamers met 50%”. Hoe lang was het nu helemaal geleden dat een eerdere ING-topman dreigde met bank en al het land te verlaten als dat gezeur over de welverdiende topbeloningen niet op zou houden? Niet erg lang voordat de Nederlandse belastingbetaler de bank te hulp moest schieten.
Rens van Tilburg
Kopen we in de toekomst ‘licht’ in plaats van lampen?
Een betere vraag is misschien: “Wie is er straks eigenaar van het licht op jouw nachtkastje?”
In dit college voor de universiteit van Nederland beantwoordt Elisa Achterberg de vraag “waarom kopen we in de toekomst ‘licht’ in plaats van lampen?” en vertelt over haar weg van econometrist in financieel risico management, via permacultuur ontwerpster, tot onderzoeker naar de rol van het financieel systeem in een circulaire economie. Het verdienmodel van de lineaire economie: producten verkopen die ‘bijna stuk’ zijn, behoort tot het verleden. In een circulaire economie wordt vorm gegeven aan verdienmodellen voor de toekomst, waarin economische prikkels verschuiven naar duurzaamheid en samenwerking. De prangende vraag die Elisa op dit moment bezighoudt is echter: hoe zorgen we ervoor dat de circulaire economie werkelijk een systeemverandering wordt, en geen business-as-usual situatie? Nu de financiële wereld wakker is geworden en mee wil doen, is het tijd om extra alert te zijn. Want wie gaat die nieuwe circulaire producten maken en wie gaat de leiding nemen? En wie zorgt dat de geldstromen de goede kant op lopen? Kijk hier het college terug.
Elisa Achterberg
Het Rijnlands Economisch Forum
Terwijl in het Zwitserse Davos de wereldwijde elite zich verzamelde om de Grote Kwesties van deze tijd te bespreken, vond op de Amsterdamse Zuidas, op de Vrije Universiteit, een ook niet misse samenklontering van macht en invloed plaats. Daar deelden Wouter Bos en Jan Peter Balkenende voor het eerst in jaren het podium, maakte oud-EU Raadsvoorzitter Herman van Rompuy zijn opwachting, net als Carla Moonen, voorzitter van het zorg- en welzijnspensioenfonds, met bijna 200 miljard euro in kas het een na grootste van het land. Via een video riep minister van Financiën Wopke Hoekstra de aanwezige bankiers, ondernemers en politici op hun verschillende verantwoordelijkheden en taken te overstijgen en zich te richten op hun gedeelde verantwoordelijkheid voor het welzijn en de veerkracht van de samenleving als geheel.
Rens van Tilburg
ECB should look out the window more often
On June 14th ECB Vice President Vitorio Constancio gave a speech at Utrecht University School of Economics on the ECB’s negative interest rate experiment. It was a most interesting lecture in which he argued the equilibrium real interest rate (the rate at which demand and supply for capital equalize) in Europe and much of the West may in fact be negative. Secular stagnation due to low productivity growth, labor replacing technological change and sluggish demand may have pushed demand below capacity and the real interest rate at which Western economies achieve full employment at stable inflation rates could then be negative. A most interesting proposition.
Mark Sanders
Investors can learn a thing or two from the natural world
While humans have been learning from nature for thousands of years, a formal concept “biomimicry” – which seeks inspiration from nature to solve complex human problems – is more recent. Nature constitutes the source of inspiration for many new products and processes among diverse fields, for example, Tokyo’s rail system inspired by slime molds, Shinkansen bullet train inspired by the kingfisher’s beak and wind turbine blades designed based on humpback whales. These nature-based innovations will play an important role in the transformation towards our vision of a sustainable future.