Door het klimaat kan onze spaarpot verschrompelen

Dit artikel verscheen 10 oktober 2018 tevens in het NRC Handelsblad.

Met de klimaatdoelen van Parijs hebben we onszelf ambitieuze technische, maar vooral economische en politieke uitdagingen gesteld. Als econoom zie ik vooral een enorme investeringsopgave, en dus een rol voor de financiële sector. Veel grote en kleine spelers in de financiële sector onderschrijven de doelstellingen van Parijs en zeggen daarin hun verantwoordelijkheid te willen nemen. Voorlopers stappen uit kolen (zoals pensioenfonds PME) en gebruiken hun klantennetwerk om energie-efficiëntie op de agenda te zetten (zoals ABN-Amro).

Lees verder →

15 oktober
2018

Mark Sanders

Commonizing our future

Last Tuesday, the knights of the future assembled in the Hall of Knights in The Hague, to co-create, connect and #commonize our future. Inspiring talks were alternated with interdisciplinary working sessions to come up with challenges to address big societal problems using technology (such as Blockchain).

What makes this technological revolution so valuable to me is that it triggers us to fundamentally re-think our current system and our underlying values.

Lees verder →

26 september
2018

Elisa Achterberg

Geldschepping hoort niet bij commerciële banken

Op 11 september drukte het Financieel Dagblad een twistgesprek af tussen Wim Boonstra en Rens van Tilburg. Zij spraken over de zin en onzin van publieke geldschepping. In hun discussie miste ik twee argumenten waarom geldschepping bij commerciële banken niet in goede handen is.

Ten eerste kunnen commerciële banken op dit moment alleen hun geldscheppende en, belangrijker, geld beherende functies vervullen onder een vrij bizar systeem van collectieve verzekeringen. Klanten kunnen er alleen maar op vertrouwen dat hun saldo op de depositorekening bij de bank ook opvraagbaar is omdat de centrale bank een liquiditeitsgarantie afgeeft (er is altijd cash) en omdat via het Deposito Garantie Stelsel (DGS) elk deposito bij elke bank verzekerd is tot 100.000 euro. Voor deze verzekeringen betaalt de bank noch de klant een echt risico gerelateerde premie.
Maar iemand draagt natuurlijk wel het risico. Dat is de belastingbetaler. Onder dekking van deze twee collectieve verzekeringen is de schuld van private, winstgedreven ondernemingen gaan circuleren als het belangrijkste betaal- en oppotmiddel in onze economie. En dat zijn dan ook nog eens de slechtst gekapitaliseerde ondernemingen van onze economie. Ter illustratie, in het hart van onze democratie, de Tweede Kamer kun je je koffie alleen nog afrekenen met bankschuld, niet met cash.

Ten tweede geeft deze collectieve verzekering van onze betaalmiddelen de banken een oneigenlijk financieringsvoordeel. Banken kunnen hun risicovolle activa gesubsidieerd financieren, zij betalen geen risicopremie op de financiering van deze uitzettingen. Om de neiging tot risicovol investeren vervolgens toch in te dammen voelen de toezichthouder en belastingbetaler zich, zeker sinds de crisis, voluit gemachtigd om de banken “strenge” eisen op te leggen om de risico’s op de bankbalans te minimaliseren. Het zou tot daar aan toe zijn als die eisen kwamen in de vorm van hogere eigen vermogens aan de passiefzijde van de bankbalans. Maar helaas zoeken politiek en toezichthouder het liever in zeer complexe en gedetailleerde risicogewogen buffers en toezicht op de actiefzijde, dat uiteindelijk een mission impossible is.

Lees verder →

25 september
2018

Mark Sanders

MAAK JEZELF LEEG EN JE WORDT VOL

Ik was er even tussenuit voor de geboorte van ons eerste kindje, Hella. Een tijd waarin ik technè tou biou – Plato’s term voor het ambacht van het leven – heb kunnen beoefenen. Dat de zorg voor huis en gezin zo’n grote hoeveelheid gevoel, verbeelding en creativiteit zou opleveren had ik niet kunnen vermoeden. Werk vertroebelt soms het vermogen om dichtbij te zien en daarmee bedoel ik dát wat zich het dichtst bij ons bevindt. Het wonder van de geboorte heeft mij de poëzie van het dagelijks leven doen terugvinden. Mijn werk hoort daar ook bij en heeft voor mij veel zielewaarde; fijne werkplekken, veel vrijheid en een groot gevoel van gemeenschappelijkheid met collega’s en partners. Ik herpak daarom met nieuwe energie en levenslust mijn werkzaamheden waar heel veel leuke uitdagingen liggen te wachten, waaronder de samenwerking met Waag bij de oprichting van het Commons Lab en een Community of Practice rondom cryptovaluta voor circulaire pay-per-use modellen!

Tijdens het werken aan concrete oplossingen voor het financieren van circulaire innovatie (zie bio voor een kleine verzameling van werk) raakte ik er steeds meer van overtuigd dat er fundamentele zaken zijn in ons financieel systeem die een circulaire economie tegenwerken[1]. Maar wat nu als we een monetair systeem konden ontwerpen dat ecosysteem functioneren en menselijk welzijn stimuleert? Waardoor er een hechte relatie ontstaat tussen de zorg voor de wereld waarin we leven (ecologie) en de zorg voor de kwaliteit van onze manier van leven (economie)? Waardoor geld zich niet ophoopt bij een kleine groep in de samenleving, maar distributief is? Waardoor het niet vloeit naar plaatsen waar het bijdraagt aan de uitputting van de aarde, maar regeneratief[2] is op lange termijn?

Lees verder →

19 september
2018

Elisa Achterberg

Draai privatisering Postbank terug

Het is zover; Amazon wil ook bank worden ! Het zou vooralsnog om een eenvoudige betaalrekening gaan, maar daarvoor moeten ze natuurlijk wel een bankvergunning aanvragen.  Nog afgezien van de verwachting dat andere grote platforms zoals Google en Facebook spoedig zullen volgen, krijgt de bankensector er op voorhand een geduchte concurrent bij.

Ook op andere vlakken zijn de vooruitzichten ongunstig. De opkomst van crypto-currencies zoals de bitcoin noopt de politiek tot regulerende actie, zoals bleek uit een recente hoorzitting in de Tweede Kamer. Op de vraag of de politiek de crypto-currencies zou moeten reguleren, was het antwoord van de geconsulteerde vertegenwoordiger van Follow the Money dat dit blijkbaar niet hoeft, omdat we nu ook al een crypto-currency hebben die we niet reguleren, namelijk de euro. Die wordt ook door private partijen gecreëerd in hoeveelheden waarop de overheid vrijwel geen invloed kan uitoefenen. De kamerleden, die aldus begrepen dat de opkomst van de crypto-currencies ook de omgang met de euro ter discussie stelt, verlieten de zaal daardoor met nog meer ongemak dan waarmee ze al waren gekomen.

Een derde punt van zorg is dat we dit jaar de crisis van 2008 gaan ‘herdenken’. Daarbij wordt de toon gezet door mensen zoals Mervyn King, voormalig gouverneur van de Bank of England en Martin Wolf, hoofdcommentator van de Financial Times, die beide beweren dat er sinds de crisis vrijwel niets is veranderd.

Lees verder →

3 april
2018

Klaas van Egmond

10 jaar na Bear Stearns en niets geleerd

Het is op de dag van schrijven op de kop af 10 jaar geleden dat het faillissement van Bear Stearns in de VS de opmaat vormde naar de grootste wereldwijde economische crisis sinds de jaren 30. Tien jaar later haalt iedereen weer opgelucht adem. Dat gaat zelfs zover dat Jeroen van der Veer als president-commissaris van ING weer als vanouds voorstelde om de beloning van de CEO met dubbele cijfers te verhogen. Dat voorstel is ingetrokken vanwege publieke ophef die ze allemaal zeer betreuren. Maar is de crisis wel over? De schuldvraag is 10 jaar na dato niet meer relevant. Politici zitten inmiddels in de RvC bij banken, bankiers zitten in het kabinet en de draaideur tussen toezichthouders en de onder toezicht gestelden draait weer volop. Wat wél relevant is, is de vraag of het systeem nu wel bestand is tegen een nieuwe schok. En of ‘de politiek’ wel genoeg gedaan heeft om dat zeker te stellen.

Lees verder →

22 maart
2018

Mark Sanders