Door Harald Benink en Arnoud Boot. Eerder verschenen in de Volkskrant
De Volksbank is nog niet klaar voor de beurs. Deze sobere conclusie van de stichting NFLI die namens de overheid (lees: het Ministerie van Financiën) de aandelen van de Volksbank in handen heeft, verhult dat die beursgang spoedig toch echt gaat gebeuren. Is de Tweede Kamer aangesloten op de discussie of heeft het Ministerie van Financiën als huidig aandeelhouder vrij spel?
Fintech en duurzaamheid zijn de twee grote verandermotoren van de financiële sector. Geen financiële instelling die er niet mee bezig is. Geen startup die er niet zijn bestaansrecht aan ontleent. Wat daarbij echter opvalt: de combinatie is zeldzaam. Fintech is doorgaans vooral een manier om de bestaande financiële praktijk efficiënter en sneller in te richten. Maar wat kan fintech betekenen om de financiële sector juist meer groene en sociale waarde te laten creëren?
In 2016 bracht het VN-milieuprogramma (UNEP) een rapport uit, genaamd Fintech and Sustainable Development. In het rapport worden duurzame ontwikkeling en nieuwe (financiële) technologie gepresenteerd als de twee ‘stammen’ van DNA. Ze hebben dezelfde ‘basispotentie als drijvers van verandering en impact’ en zijn geschikt om ‘nieuwe, duurzame business modellen te creëren’.
Last Tuesday, the knights of the future assembled in the Hall of Knights in The Hague, to co-create, connect and #commonize our future. Inspiring talks were alternated with interdisciplinary working sessions to come up with challenges to address big societal problems using technology (such as Blockchain).
What makes this technological revolution so valuable to me is that it triggers us to fundamentally re-think our current system and our underlying values.
Op 11 september drukte het Financieel Dagblad een twistgesprek af tussen Wim Boonstra en Rens van Tilburg. Zij spraken over de zin en onzin van publieke geldschepping. In hun discussie miste ik twee argumenten waarom geldschepping bij commerciële banken niet in goede handen is.
Ten eerste kunnen commerciële banken op dit moment alleen hun geldscheppende en, belangrijker, geld beherende functies vervullen onder een vrij bizar systeem van collectieve verzekeringen. Klanten kunnen er alleen maar op vertrouwen dat hun saldo op de depositorekening bij de bank ook opvraagbaar is omdat de centrale bank een liquiditeitsgarantie afgeeft (er is altijd cash) en omdat via het Deposito Garantie Stelsel (DGS) elk deposito bij elke bank verzekerd is tot 100.000 euro. Voor deze verzekeringen betaalt de bank noch de klant een echt risico gerelateerde premie.
Maar iemand draagt natuurlijk wel het risico. Dat is de belastingbetaler. Onder dekking van deze twee collectieve verzekeringen is de schuld van private, winstgedreven ondernemingen gaan circuleren als het belangrijkste betaal- en oppotmiddel in onze economie. En dat zijn dan ook nog eens de slechtst gekapitaliseerde ondernemingen van onze economie. Ter illustratie, in het hart van onze democratie, de Tweede Kamer kun je je koffie alleen nog afrekenen met bankschuld, niet met cash.
Ten tweede geeft deze collectieve verzekering van onze betaalmiddelen de banken een oneigenlijk financieringsvoordeel. Banken kunnen hun risicovolle activa gesubsidieerd financieren, zij betalen geen risicopremie op de financiering van deze uitzettingen. Om de neiging tot risicovol investeren vervolgens toch in te dammen voelen de toezichthouder en belastingbetaler zich, zeker sinds de crisis, voluit gemachtigd om de banken “strenge” eisen op te leggen om de risico’s op de bankbalans te minimaliseren. Het zou tot daar aan toe zijn als die eisen kwamen in de vorm van hogere eigen vermogens aan de passiefzijde van de bankbalans. Maar helaas zoeken politiek en toezichthouder het liever in zeer complexe en gedetailleerde risicogewogen buffers en toezicht op de actiefzijde, dat uiteindelijk een mission impossible is.
Ik was er even tussenuit voor de geboorte van ons eerste kindje, Hella. Een tijd waarin ik technè tou biou – Plato’s term voor het ambacht van het leven – heb kunnen beoefenen. Dat de zorg voor huis en gezin zo’n grote hoeveelheid gevoel, verbeelding en creativiteit zou opleveren had ik niet kunnen vermoeden. Werk vertroebelt soms het vermogen om dichtbij te zien en daarmee bedoel ik dát wat zich het dichtst bij ons bevindt. Het wonder van de geboorte heeft mij de poëzie van het dagelijks leven doen terugvinden. Mijn werk hoort daar ook bij en heeft voor mij veel zielewaarde; fijne werkplekken, veel vrijheid en een groot gevoel van gemeenschappelijkheid met collega’s en partners. Ik herpak daarom met nieuwe energie en levenslust mijn werkzaamheden waar heel veel leuke uitdagingen liggen te wachten, waaronder de samenwerking met Waag bij de oprichting van het Commons Lab en een Community of Practice rondom cryptovaluta voor circulaire pay-per-use modellen!
Tijdens het werken aan concrete oplossingen voor het financieren van circulaire innovatie (zie bio voor een kleine verzameling van werk) raakte ik er steeds meer van overtuigd dat er fundamentele zaken zijn in ons financieel systeem die een circulaire economie tegenwerken[1]. Maar wat nu als we een monetair systeem konden ontwerpen dat ecosysteem functioneren en menselijk welzijn stimuleert? Waardoor er een hechte relatie ontstaat tussen de zorg voor de wereld waarin we leven (ecologie) en de zorg voor de kwaliteit van onze manier van leven (economie)? Waardoor geld zich niet ophoopt bij een kleine groep in de samenleving, maar distributief is? Waardoor het niet vloeit naar plaatsen waar het bijdraagt aan de uitputting van de aarde, maar regeneratief[2] is op lange termijn?
