Het Sustainable Finance Lab (SFL) wijst er in een nieuw rapport op dat de economie via de geldschepping nog steeds ontwricht kan worden. Dit ondanks de vele maatregelen die sinds 2008 zijn genomen.
Anders dan veel mensen denken zijn het niet overheden of centrale banken die het geld scheppen, maar komt vrijwel al het geld tegenwoordig op de wereld door de kredietverlening van private commerciële banken. Daarover is de laatste jaren steeds meer maatschappelijke discussie ontstaan. Het Sustainable Finance Lab legt in haar nieuwe publicatie ‘De Geldkwestie’ uit hoe geldschepping werkt, welke problemen zich daarbij kunnen voordoen en welke alternatieven er voor bestaan.
SFL-voorzitter Herman Wijffels (Universiteit Utrecht): ‘Geldschepping is een bijzondere maatschappelijke taak: belangrijk voor de economie, maar ook potentieel ontwrichtend.’ In goede tijden kan te veel geld gecreëerd worden en in slechte tijden juist te weinig.
SFL-lid Dirk Bezemer (Rijksuniversiteit Groningen): ‘Niet alle kredietverlening is productief. De hypotheekverlening leidt bijvoorbeeld vooral tot een stijging van de prijs van bestaande woningen. De schulden stijgen daardoor, maar niet het vermogen om deze met rente terug te betalen. Dat gaat een keer mis.’
SFL-lid Arnoud Boot (Universiteit van Amsterdam): ‘Het is een coördinatieprobleem. Elke bank optimaliseert zijn eigen positie. De uitkomst daarvan kan maatschappelijk onwenselijk zijn. Daarom zijn ankers nodig en een stevige publieke toezichthouder.’
Een alternatief is mogelijk waarbij een publieke instantie het monopolie op geldschepping krijgt. Dit kan het huidige coördinatieprobleem verminderen. Tegenover dit voordeel van centrale planning staat de verminderde mogelijkheid om in te spelen op economische onzekerheden en dynamiek. Wat maatschappelijk gezien wenselijk is, valt niet met zekerheid te zeggen. Het is een politieke keuze.
Het is in ieder geval verstandig het huidige systeem robuuster te maken, onder meer door het risicodragend vermogen bij banken te vergroten en de fiscale voordelen voor schuldfinanciering af te bouwen. Tevens zou het wenselijk zijn als in economisch slechte tijden door de centrale bank geld direct in de reële economie gebracht kan worden.
Op 14 oktober houdt de Tweede Kamer een hoorzitting over de manier waarop de geldschepping plaatsvindt en de alternatieven daarvoor. Daar zullen onder meer de SFL-leden Dirk Bezemer en Klaas van Egmond spreken. Het burgerinitiatief ‘Ons Geld’ verzamelde met steun van de theatergroep ‘de Verleiders’ ruim 100 duizend handtekeningen.
